مقدمه
با اینکه آنتی بیوتیک عوارض جانبی زیادی دارد، گاه مصرف آن ضرورت دارد یا حداقل اجتناب ناپذیر بنظر میرسد. برای مثال، در مواقعی که لازم است فرد عمل جراحی مهمی را انجام دهد یا دچار عفونت مزمنی است که به تعویق انداختن درمان برای پیدا کردن راه حلهای جایگزین، ریسک زیادی دارد. به علاوه اینکه، درصد بسیار کمی از بیماری های خودایمنی در نتیجه ی عفونتی آشکار یا پنهان ایجاد میشوند و نیازمند آنتی بیوتیک درمانی است، برای مثال، بیماری رماتیسم مفصلی عفونی که بعد از نیش زدن حشره ی خاصی (بخاطر باکتری بیماری لایم) ایجاد میشود.
صرف نظر از علت مصرف، مهم این است که بدانیم برای جلوگیری از عوارض جانبی احتمالی و حفظ تعادل و تنوع مایکروبیوم روده و سلامت سیستم گوارشی؛ چه برنامه ی غذایی و روشی را در طول دوره ی آنتی بیوتیک و بعد از آن دنبال کنیم تا دچار مشکل حاد نشویم. البته، با توجه به میزان و نوع آنتی بیوتیک مصرفی، این خیلی مهم است که بدانیم با وجود تمام تلاشی که برای بازیابی خواهیم کرد ممکن است باز هم نتوانیم تنوع مایکروبیوم بدنمان را به سطح روز اول برسانیم. تحقیقات در این زمینه همچنان در حال گسترش است و هنوز بسیاری از باکتریها، قارچها، ... کشف نشده و مورد ارزیابی قرار نگرفته اند.
با تشخیص ضرورت مصرف آنتی بیوتیک برای بیمار، پزشکان طب کاربردی با استناد به تحقیقات متا آنالیز و یافته های شواهد-محور فعلی، برای بیمارانشان پروتکلهای ویژه ای را در طول آنتی بیوتیک درمانی و بعد از آن تجویز میکنند که اصولا شامل تغذیه درمانی و پروبیوتیک درمانی می شود.
سارا بلنتاین، محقق برجسته در زمینه ی سلامت، در این زمینه توصیه ها و راه حلهایی ارائه کرده است که جزئیات آن در ادامه نوشته شده است.
وی معتقد است مصرف منابع پروبیوتیکی یکی از مفیدترین کارهایی است که میتوان برای حفظ سلامت سیستم گوارش و ایمنی انجام داد. اما چطور؟
۱. از طریق تحریک سیستم ایمنی بدن
۲. از طریق تولید مواد ضد میکروبی
۳. از طریق رقابت با پاتوژنها به منظور دریافت مواد مغذی و گیرنده ها
۴. از طریق جلوگیری از چسبیدن باکتریهای مضر به دیواره ی اپیتلیال روده
۵. از طریق کاهش پ.هاش روده (اسیدی کردن محیط گوارش) که به رشد باکتریهای مفید کمک میکند (نه باکتریهای مضر).
ترجمه ی مقاله ای از سارا بلنتاین
معمولاً در بین افرادی که برنامه ی پِیلیو (پالئو) را دنبال می کنند، ایده ی مصرف آنتی بیوتیک ناپسند شمرده میشود و دانستن علت این طرز فکر خیلی ساده است: تعداد زیادی از تحقیقات نشان میدهد که آنتی بیوتیکها نه تنها باکتریهای مفید را از بین می برند، بلکه مایکروبیوم روده را به طرز غیر قابل بازگشتی تغییر میدهند. به عبارت دیگر، بعد از مصرف یک یا چند دوره آنتی بیوتیک، بازیابی کامل میکروبهای متنوعی که بدنمان از ابتدا داشته همیشه ممکن نیست. ناگفته نماند که مصرف آنتی بیوتیک ها میتواند با عوارض جانبی جدی و ناخوشایندی همراه باشد مثل اسهال، سرگیجه، سردرد، کهیر، حالت تهوع، تغییر حس چشایی، درد شکم، بیخوابی، افسردگی، بیحالی و خمودی، استفراغ، و غیره. به علاوه، مصرف زیاد آنتی بیوتیکها میتواند باعث مقاوم شدن برخی از سویه ها نسبت به دارودرمانی و بروز عفونتهای غیر قابل درمان مثل استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متی سیلین (MRSA) شود.
اصلاً تعجبی ندارد که خیلی از ما با دانستن مباحث ذکر شده در بالا تصمیم بگیریم آنتی بیوتیک ها را برای همیشه کنار بگذاریم و به دنبال راه حلهای بهتری برای درمان بگردیم. اما این موضوع این واقعیت را تغییر نمیدهد که در برخی مواقع خاص، مصرف آنتی بیوتیک ها ضرورت دارد.قطعاً این تصمیم کاملاً عاقلانه ای است که در مواقعی که مصرف آنتی بیوتیکها ضرورت ندارد از آنها دوری کنیم، مثلاً وقتی سرما خورده ایم یا دچار آنفولانزای خفیف هستیم. اما وقتی صحبت از عفونتهای مزمن و بیماریهای عفونی خاص میشود ( همان امراضی که باعث شدند جمعیت زیادی از مردم در گذشته نابود شوند)، آنتی بیوتیکها میتوانند جان مارا نجات دهند و از عواقب جدی بعد از آن جلوگیری کنند.
اگر نیاز است حتماً آنتی بیوتیک مصرف شود دلیلی ندارد احساس گناه کنیم یا فکر کنیم شکست خورده ایم. ضرورت مصرف آنتی بیوتیک برای شما به این معنا نیست که رژیمتان ( پِیلیو) را کامل رعایت نکرده اید، به خودتان زیاد سخت نگیرید و ادامه دهید.
در حالی که همیشه این ایده ی خیلی خوبیست که به راه هایی فکر کنیم که با کمک آنها بتوانیم کیفیت و ثبات رژیم و انتخابهای سبک زندگیمان را بهبود ببخشیم، آن چیزی که هنگام بهبودی از بیماری بیشتر از همه اهمیت دارد این است که تصمیمات آگاهانه مبتنی بر علم و دانش بگیریم تا بهترین فرصت سلامت را بصورت کارآمد و موثر داشته باشیم.
خوشبختانه با دانستن اینکه آنتی بیوتیکها چطور بر سلامت ما تاثیر میگذارند و اینکه چکار میتوانیم انجام دهیم تا تاثیر بد آنها را خنثی کنیم، شانس این را داریم تا حد امکان هر چه سریعتر برای کاهش آسیبهای ناشی از آنها و بازیابی سلامتمان قدم هایی مثبت برداریم.
آنتی بیوتیک چیست؟
کلمه ی "آنتی بیوتیک" از ریشه ی یونانی به معنی "مخالف زندگی" گرفته شده است و این دقیقاً همان چیزی است که این نوع دارو بخاطر آن طراحی شده است: به عبارتی، آنتی بیوتیکها رشد میکروارگانیسم ها (باکتری ها، قارچها، و برخی انگلها) را متوقف یا کم میکنند و در نتیجه عفونتهای خطرناک احتمالی را درمان میکنند.
در واقع، مشکل از نحوه ی نابودسازی و کُشتن میکروبهای بد است..منظور این است که آنتی بیوتیکها باکتریهای مفید را که وظایف مهم بسیاری در بدن بر عهده دارند را نیز از بین می برند (مثلاٌ حفظ اتصالات سلولهای سد دفاعی روده، تنظیم کردن سیستم ایمنی و افزایش سطح دسترسی مواد مغذی دریافتی از غذاها). پس، ما برای حفظ سلامتی به این میکروبهای مفید و متنوع نیاز داریم.
در نتیجه، اگر آنتی بیوتیک درمانی ضرورت دارد، باید از این میکروارگانیسمهای خوب و مفید حفاظت کنیم تا برایمان بمانند و بازیابی شوند. هر چه زودتر و بیشتر برای این هدف تلاش کنیم، بهتر است.
اختلال روده ی بیش تراوا ( سندرم روده ی نشت کننده یا نفوذپذیر)
- رژیم غذایی بد و آنتی بیوتیکها میتوانند پروبیوتیکها را نابود کنند.
- با از بین رفتن پروبیوتیکها که تا آن زمان وظیفه ی محافظت از روده را بر عهده داشتند، پوشش روده آسیب پذیر می شود.
- باکتریهای بد (پاتوژنها) و قارچهای بیماریزا از خود سمومی ترشح میکنند که در نتیجه ی آن، دیواره ی روده ،بخاطر عدم حضور باکتریهای مفید نگهبان، آسیب میبیند.
- اختلال روده ی بیش تراوا ایجاد میشود.
- بدلیل این اختلال، سموم به جریان خون نفوذ کرده و در سرتاسر بدن تورم ایجاد میکنند. (این در حالیست که خون تا قبل از این اختلال تنها محل جذب مواد مغذی بوده، نه سموم.)
هنگام مصرف آنتی بیوتیک لازم است چه کارهایی انجام دهیم؟
این اعتقاد عمومی مبنی بر اینکه ما باید تا پایان دوره ی آنتی بیوتیک صبر کنیم و سپس پروبیوتیک را به منظور ترمیم میکروفلور روده شروع کنیم کاملاً اشتباه است.
این که برخی میگویند پروبیوتیک، تاثیر آنتی بیوتیک را کم میکند یا اینکه بطور کلی، مصرف پروبیوتیک در طول آنتی بیوتیک درمانی بی فایده است، برداشتی صحیح نیست.
دکتر سارا بلنتاین معتقد است مصرف پروبیوتیک همزمان با آنتی بیوتیک درمانی یکی از مفیدترین کارهایی است که میتوان برای حفظ سلامت سیستم روده و معده انجام داد. اما چطور؟
چه بعد از مصرف آنتی بیوتیک (بعد از اتمام دوره ی آنتی بیوتیک) و چه در دوران مصرف (حین دوره)، پروبیوتیکها کمک کننده هستند:
1. از طریق تحریک سیستم ایمنی
2. از طریق تولید مواد ضد میکروبی
3. از طریق رقابت با پاتوژنها به منظور دریافت مواد مغذی و گیرنده ها
4. از طریق جلوگیری از چسبیدن باکتریهای مضر به دیواره ی روده
5. از طریق کاهش پ.هاش روده که به باکتریهای مفید (بجای یاکتریهای مضر) کمک میکند رشد کنند.
حتی اگر پروبیوتیکهایی که در طول آنتی بیوتیک درمانی مصرف میکنیم در سیستم گوارشمان برای همیشه باقی نمانند (از بین بروند)، باز هم مفید هستند چراکه حداقل از زیاد شدن پاتوژنها و نامتعادل شدن میکروفلور روده در آن مدت کم جلوگیری میکنند.
طبق تحقیقات متا آنالیز انجام شده در سالهای اخیر، سویه های پروبیوتیک لاکتوباسیلوس، ساکاروماسیس بولاردی، برای جلوگیری از عوارض احتمالی (در طول دوره ی مصرف آنتی بیوتیک)، مثل اسهال، سردرد، ازبین رفتن حس چشایی، حالت تهوع، حساسیت و سایر موارد موثراند.
طبق یک تحقیق انجام شده که اثر باکتریهای لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتر را حین آنتی بیوتیک درمانی و بعد از آن بررسی میکرد، گروهی که حین خوردن آنتی بیوتیک، پروبیوتیک هم مصرف میکردند، سطح باثبات تری میکروفلور داشتند و تعادل روده ی آنها به نسبت بهتر بود.
مصرف پروبیوتیکها، آب استخوان و سایر موارد حاوی گلایسین
در مدتی که آنتی بیوتیک مصرف میشود خوردن مواد غذایی پروبیوتیکی و تخمیری مثل ترشی ها پیشنهاد میشود. (2 الی 4 ساعت بعد از مصرف آنتی بیوتیک)
اگر به هیستامین یا قارچ حساسیت دارید یا مواد غذایی تخمیری با بدنتان سازگار نیست، استفاده از پروبیوتیکهای مکمل با کیفیت الزامی است.
برای جلوگیری از عوارض جانبی آنتی بیوتیکها، مصرف حداقل 5 بیلیون واحد در روز برای کودکان و 10 بیلیون واحد در روز برای بزرگسالان پیشنهاد میشود و حتی در برخی مواقع تا 40 بیلیون واحد در روز ایده آل بنظر میرسد.
براساس برخی مشاهدات، لاکتوباسیلوس، بیفیدوباکتر و ساکارومیسس بولاردی، موثرترین نوع برای کاهش عوارض جانبی آنتی بیوتیکها هستند.
تمامی این پروبیوتیکها باید با غذا مصرف شوند و سویه های باکتری ( لاکتوباسیلوس و بیفیدو باکتر) باید حداقل 2 الی 4 ساعت بعد از هر آنتی بیوتیک مورد استفاده قرار بگیرند.
برای جلوگیری از" اختلال روده ی بیش تراوا" و حفظ نفوذپذیری کانال پوششی روده، توصیه میشود در دورانی که آنتی بیوتیک درمانی میشود مقدار زیادی آب استخوان (یا سایر منابع گلایسین دار) مورد استفاده قرار گیرد.
مصرف پروبیوتیک اس. بولاردی 250-1000 میلی گرم روزانه در طول آنتی بیوتیک درمانی بسیار مفید و موثر است. این نوع پروبیوتیک قارچ مفید است که در طول درمان با آنتی بیوتیک به مصرف آن اکیدا توصیه میشود زیرا آنتی بیوتیکها باکتریها را میتوانند ازبین ببرند اما بر روی قارچهار تاثیری ندارند.
بعد از اتمام دوره ی مصرف آنتی بیوتیکها لازم است چه کارهایی انجام دهیم؟
وقتی درمان با آنتی بیوتیک تمام شد، وقت آن است که بصورت جدی دست بکار شویم و مایکروبیوم روده ی خود را دوباره به شکل قبل در بیاوریم. احتمالاً آنتی بیوتیکها تنوع مایکروبیوم را به مقدار زیادی کاهش داده اند، تعداد زیادی از سویه های مفید را کاملاً از بین برده اند و باعث شده اند سویه های بیماری زا و پاتوزنیک رشد کنند. در این صورت، هدف متعادل کردن مجدد مایکروبیوم و بازیابی هر چه بیشتر تنوع سویه های مفید است.
مصرف پروبیوتیکها،و پری بیوتیکها
اگر حساسیت خاصی ندارید، به خوردن روزانه ی مقدار زیادی مواد غذایی تخمیر شده ی خام ادامه دهید. مواد غذایی تخمیر شده طیف وسیعی از گونه های پروبیوتیکی را دارا می باشند و تنوع میکروبی بیشتری را نسبت به بیشتر مکملهای پروبیوتیکی ارائه می دهند. سبزیجات، میوه ها، و نوشیدنیهای تخمیری لاکتیک اسیدی دارای مقدار زیادی بیفیدوباکتر و لاکتوباسیلوس هستند. کفیر و کامبوجا منابع خوبی از ساکاروماسیس بولاردی هستند.
تا آنجایی که ممکن است از انواع مختلف و متنوعی از مواد غذایی تخمیری مصرف کنید تا میکروبهای (قارچها و باکتریها) گوناگونی را دریافت کنید.
به مصرف روزانه ی حداقل 10 بیلیون واحد مکمل پروبیوتیک به مدت حداقل 3 هفته بعد از اتمام آنتی بیوتیک درمانی ادامه دهید. حتی بعد از قطع مصرف آنتی بیوتیک، هنوز احتمال گرفتن اسهال مرتبط با آن وجود دارد و با تمرکز بر روی انواع مهمی از پروبیوتیکها ( لاکتوباسیلوس، بیفیدوباکتر، ساکارومیسیس بولاردی) به جلوگیری از عوارض جانبی گوارشی (معده-روده) احتمالی بعد از آن کمک کنید.
سبد غذاییتان را از انواع مختلفی از گیاهان غنی از پری بیوتیک پر کنید. این مواد غذایی مفید عبارتند از سبزیجات برگ سبز، سبزیجات ریشه ای، پلنتین، موز، کاساوا، سیر، تارو، کنگرفرنگی، ریشه ی کاسنی تلخ، پیاز...فیبرهای پری بیوتیک و نشاسته ی این گیاهان، غذایی عالی برای میکروبهای مفید هستند.
سخن آخر
در هفته ها و ماه ها بعد از آنتی بیوتیک درمانی، این پروتکلها به بازیابی تنوع و فراوانی مایکروبیوم روده کمک میکند اما حفظ یک سیستم گوارشی سالم باید یک اولویت همیشگی و طولانی مدت باشد.
متاسفانه ما در معرض عوامل مختلفی (مربوط به رژیم غذایی و سبک زندگی) هستیم که به مایکروبیوم روده آسیب میزند، چه آنتی بیوتیک خورده باشیم و چه نخورده باشیم.. استرس، کمبود خواب، زندگی بدون تحرک، داروهای خاص، رژیم غذایی بد و خیلی موارد دیگر که میتوانند بر روی فلور روده ی ما تاثیر منفی بگذارند و احتمال نامتعادل شدن مایکروبیوم را بالا ببرند. پس چکار میتوانیم بکنیم؟
بهترین راه این است که رژیم مغذی پیلیو (پالئو) که سرشار از پروبیوتیکها و پری بیوتیکهاست را دنبال کنیم ، به اندازه ی کافی بخوابیم، از نظر فیزیکی فعال باشیم، سعی کنیم استرس را از زندگی خود حذف کنیم یا حداقل بدانیم چطور آن را کنترل کنیم.
انجام این کارها نه تنها باعث میشود سیستم ایمنی قوی تری داشته باشیم ( بهتر یتوانیم در مرحله ی اول از عفونتها رهایی یابیم)، بلکه اگر زمانی برسد که به آنتی بیوتیک نیاز مبرم داشته باشیم، بدن ما بهتر میتواند بر آن غلبه کند و پیروز شود.
Reference:
https://www.thepaleomom.com/recovery-from-antibiotics/
نکته: در صورت تمایل به ذخیره کردن یا به اشتراک گذاشتن نوشته ها، ترجمه ها، مقاله ها،و هر آن چیزی که در این وبلاگ ثبت می شود؛ آدرس کامل سایت و سایر اطلاعات مربوط به آن اعم از نام نویسنده، مترجم یا گردآورنده، و منابع منتخب حتما ذکر شود.
* مطالب ارائه شده در این سایت، صرفا جهت آگاه سازی شما از آخرین تحقیقات است و هیچ جنبه ی دیگری ندارد.
