1. مسیر پاراسلولار (میان سلولی):
- از طریق تحریک گیرنده ی کموکین جهت تولید بیشتر پروتئین "زنولین" و در نتیجه افزایش نفوذپذیری روده ی کوچک
2. مسیر ترانس سلولار (درون سلولی):
- از طریق ایجاد پیوند محکم با آنتی بادی های IgA و عبور از گیرنده های جذب آهن طی فرآیند رتروترنس سیتوسیز
- از طریق آسیب به لیزوزوم، افزایش تولید اکسیدانتها و ایجاد التهاب
- از طریق خارج کردن ذخایر یونهای کلسیم از درون سلولها و در نتیجه افزایش آنزیم ترانس گلوتامیناز tTG ، ایجاد اختلال در متابولیسم و سیستم سم زدایی بدن
3. باکتریهای روده (نامتعادل کردن فلور روده ی کوچک)
- از طریق ایجاد اختلال در هضم و فعالیت آنزیمهای گوارشی و در نتیجه کاهش تنوع باکتریهای مفید روده ی کوچک
طبق تحقیقات اخیر، گلیادین ها (گلیکوپروتئینهای گلوتن) از هر راهی که بتوانند از سد دفاعی روده عبور کنند (چه از مسیر پاراسلولار و چه از مسیرهای ترانس سلولار)، باعث ایجاد سوراخ هایی در دیواره ی روده می شوند که از طریق این سوراخ ها، محتوای داخلی مجرای روده اعم از تکه های درشت ملکول و پروتئینی هضم نشده، باکتریهای مضر، سموم و غیره به سمت گردش خون و بافت لنفوئیدی راه می یابند و با فعال کردن سیستم های ایمنی ذاتی و اکتسابی و تحریک سلولهای ایمنی موجود در بافت لنفوئیدی به روشهای مختلف در بدن ایجاد التهاب می کنند. در بدن فرد مستعد، با هر بار غذا خوردن و نفوذ گلیادین ها در روده ی کوچک این چرخه ی آسیب سلول های روده ای و التهابات مزمن، در گردش است.
تا کنون بیشتر تحقیقات جامعی که در این زمینه صورت گرفته است مربوط به "گلوتن و بیماری سلیاک" است، اما شواهد قانع کننده و قابل توجهی در دسترس است که نشان می دهد برخی از پروتئینهای موجود در غلات بدون گلوتن و شبه غلات همچون کینوا، ذرت، جو دوسر نیز میتواند اثری تقریبا مشابه بر سیستم گوارش و سیستم ایمنی بدن بیماران سلیاک بگذارد.
پرولامین ها لکتین های مضری هستند که در غلات، حبوبات، و شبه غلات فراوان اند بخصوص در دانه های گیاهانی چون گندم، جو دوسر، جو، کینوا، برنج، بادام زمینی، و سویا.
پرولامین های موجود در گندم، "گلوتن"؛ در جو، "هوردئین"؛ در گندم سیاه(چاودار)، "اسکالین"؛ در ذرت، "زئین"؛ در گیاه سورگوم، "کافیرین"؛ در برنج، "اورزنین"؛ و در جو دوسر (یولاف)، "آونین" نام دارد.
از بین پرولامین ها، بیشترین تحقیقات علمی بر روی "گلوتن" انجام شده است و خطرناکترین نوع پرولامین محسوب میشود.
بصورت طبیعی، پروتئینها در دستگاه گوارشی توسط آنزیم های پپتیداز یا پروتئاز شکسته می شوند و قبل از اینکه به روده برسند، به آمینو اسیدهای مجزا یا پپتیدهای خیلی کوچک تبدیل میشوند. اما پرولامین ها در این زمینه استثناء هستند و به دو علت نمیتوانند بخوبی هضم شوند:
۱. زیرا ساختار پروتئینهای پرولامین با آنزیم های گوارشی بدن ما سازگاری ندارد. (به عبارتی، آنزیمهای گوارشی برای تجزیه ی پروتئینهای پرولامین به اسیدآمینه های تشکیل دهنده، به خوبی عمل نمی کند). ۲.زیرا دانه های پرولامین دار، حاوی ترکیباتی به نام " مهارکننده ی پروتئاز" هستند که جلوی فعالیت این آنزیم ها را برای شکستن پروتئینها میگیرد. علت وجود چنین ترکیباتی در دانه ها، سیستم دفاعی طبیعی گیاهان میزبان آنهاست که از نفوذ آفت و سایر عوامل بیماری زا به آنها جلوگیری میکند.
تا به اینجا دانستیم که عامل اصلی و ریشه ای مشکل ساز بودن پرولامین های موجود در گندم، جو، چاودار، کینوا، ذرت، سویا، بادام زمینی، و غیره؛ سخت هضم بودنشان است که این خودش به دو دلیل است : یکی ناسازگار بودن ساختار پروتئین ها با فعالیت آنزیم های گوارشی و دوم غالب شدن مهارکننده های پروتئاز بر آنزیم ها است. و اینکه توضیح داده شد چطور این پروتئین های غیر قابل هضم، به سلولهای روده راه می یابند، در آنجا آسیب میزنند و واکنشهای سیستم ایمنی را فعال میکنند.
در این بخش این بحث را گسترش خواهیم داد و در مورد تاثیر پرولامین ها بر روی باکتری های روده صحبت خواهیم کرد و اینکه چطور این پروتئینهای سخت هضم، میتوانند تنوع باکتری های مفید روده را نیز کاهش دهند.
برای مثال، گلیادین ها در فعالیت سه آنزیم مهم به نام های "لاکتاز"، "سوکراز"، "دیپپتیدیل پپتیداز" تداخل ایجاد میکنند.
آنزیم لاکتاز وظیفه ی هضم لاکتوز، آنزیم سوکراز وظیفه ی هضم قند و آنزیم دیپپتیدیل پپتیداز وظایف مختلفی برای هضم، متابولیسم، و تنظیم سیستم ایمنی بدن را بر عهده دارد. ایجاد اختلال در فعالیت این آنزیم ها، تاثیر قابل توجهی بر روی فلور طبیعی روده میگذارد و توازن میکروارگانیسم های روده ی کوچک را بر هم میزند.
نامتعادل بودن محیط روده و غلبه ی عوامل بیماری زا به نوبه ی خود زمینه ی بروز "سندرم روده ی بیش تراوا" و اختلالات وابسته به آن را به وجود می آورد.
در عکس شماره ی یک، نشان داده شده است که عدم توازن باکتری های مفید و مضر روده موجب بیماریهای التهابی روده، بیماریهای خودایمنی و چاقی مفرط میگردد.
همانطور که در عکس اول، مشاهده میکنید تعداد باکتری های مضر آنقدر زیاد است که کفه ی ترازو را سنگین کرده است. با غالب شدن باکتریهای مضر، تنوع باکتری های مفید کاهش پیدا میکند و عوامل بیماری زا در بدن تکثیر پیدا میکنند.
در عکس شماره دو و سه، نام علمی باکتری های مفید و مضر نوشته شده است.
منابع:
www.thepaleomom.com
www.researchgate.net
www.health.harvard.edu
www.functionalnutritionanswers.com
